Οι έμποροι του Νυμφαίου ανέπτυσσαν τις δραστηριότητές τους μέσα και έξω από τον ελλαδικό χώρο, συνδέοντας το Νυμφαίο με ένα εκτεταμένο δίκτυο παραγωγικών, οικονομικών και πολιτιστικών κέντρων. Από την Κωνσταντινούπολη έως το Αμβούργο, και από το Βουκουρέστι έως την Αλεξάνδρεια και την Γκουντάμπα της Αιγύπτου, οι Νιβεστιάνοι δραστηριοποιούνταν σε κάθε σημαντικό κέντρο κατά μήκος αυτού του δικτύου.

Τα προϊόντα με τα οποία ασχολούνταν ήταν ο καπνός, το αιγυπτιακό βαμβάκι, τα δημητριακά και άλλα.

Η καπνοπαραγωγή της Ανατολικής Μακεδονίας προσέλκυσε ιδιαίτερα τους Νυμφαιώτες, οι οποίοι ασχολήθηκαν με την επεξεργασία και το εμπόριο, επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους στις καπναγορές του Αμβούργου, του Λονδίνου, της Στοκχόλμης, της Βιέννης, του Βουκουρεστίου και της Κωνστάντζας στη Ρουμανία.

Τα ποσά που διακινούσαν οι Νιβεστιάνοι έμποροι και τα προσωπικά τους κέρδη, θεωρούνται αμύθητα για τα δεδομένα όχι μόνο εκείνης της εποχής, αλλά και της σημερινής.

Ο συσσωρευμένος πλούτος των εμπορικών οικογενειών οδήγησε στην άνοδο του βιοτικού και πολιτιστικού επιπέδου του Νυμφαίου, και στη δημιουργία ενός οικισμού αστικού τύπου.

Δείγματα αυτού, τα διώροφα και τριώροφα λιθόχτιστα αρχοντικά, με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες νεοκλασικών θεμάτων και μοτίβων στο εσωτερικό, τις ξύλινες επενδύσεις της οροφής, τα έπιπλα και τα πολυτελή αντικείμενα από το Παρίσι, τη Βιέννη και τη Βενετία. Ακόμη, οι λιθόστρωτοι δρόμοι, οι δημόσιες κρήνες και ο φωτισμός, το Σχολείο, το Παρθεναγωγείο, η ανακαίνιση του παλαιού ναού του Αγίου Νικολάου και τόσα άλλα. Στα έργα του οικισμού, τα οποία κατασκευάζονταν και συντηρούνταν από τα ταμεία των εύπορων εμπόρων, διαφαίνεται η επιθυμία τους να ανυψώσουν, εκτός από το βιοτικό, και το μορφωτικό επίπεδο, καθώς και να ενδυναμώσουν το θρησκευτικό συναίσθημα της κοινότητας.

Πολυπράγμονες και ευεργέτες τους τόπου τους, οι έμποροι του Νυμφαίου υπήρξαν ακόμη και ο κύριοι υποστηρικτές των εθνικών αγώνων και απελευθερωτικών κινημάτων στη Δυτική Μακεδονία, με την κρίσιμη οικονομική τους προσφορά, τις υπηρεσίες τους και την επιρροή τους στις πολιτικές προσωπικότητες της εποχής. Αρκετοί παρασημοφορήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση και ανακηρύχθηκαν μεγάλοι και εθνικοί ευεργέτες.

Οικογένειες εμπόρων

Η ισχυρότερη εμπορική οικογένεια αναδείχθηκε αυτή του Μίχα εφένδη Τσίρλη. Επιδόθηκαν στο εμπόριο του αιγυπτιακού βαμβακιού, δημιούργησαν μεγάλο εκκοκκιστήριο βάμβακος στην Γκουντάμπα της Αιγύπτου και έγιναν κύριοι του Χρηματιστηρίου Βάμβακος της Αλεξάνδρειας.

Στον τομέα του καπνού, η αντίστοιχη οικογένεια υπήρξε αυτή των Σωσσιδαίων, των έξι αδερφών [Γεώργιος, Ιωάννης (Νάνος), Κωνσταντίνος, Αθανάσιος, Δημήτριος, Νικόλαος], οι οποίοι προμήθευαν με καπνά και τσιγάρα το παλάτι του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη και τον οθωμανικό στρατό. Αργότερα, η επιχείρησή τους κρατικοποιήθηκε από τη «Ρεζί» (Οθωμανικό Μονοπώλιο Καπνού). Αφού αποζημιώθηκαν γενναία, τα αδέρφια στη συνέχεια σκορπίστηκαν (Κωνσταντινούπολη, Νυμφαίο, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Αμβούργο).

Στη συνέχεια θα αναδειχθούν και άλλοι Νυμφαιώτες καπνέμποροι, όπως οι αδελφοί Μίσσιου, ο Νικόλαος Μέρτζος, ο Θεόδωρος Λιάτσης, ο Δημήτριος Μέρτζης, ο Χριστόφορος. Γκοτζαμάνης και ο Ιωάννης (Ζαν) Νίκου, ο οποίος θα διευθύνει και το Σουηδικό Μονοπώλιο Καπνού.

Άλλες γνωστές οικογένειες εμπόρων του Νυμφαίου είναι οι οικογένειες Φίστα, Λούστα, Μελά, Ναϊδένη, Λιάτση, Δώδου, Ζέζιου, Γεωργιάδου, Ζέγα, Κουπέγκου, Κουρέστα, Παρδαφέλη, Οικονόμου, Μπουτάρη κ.ά.